ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಾವು ಶಾಸನಗಳಿಂದ, ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಿಂದ, ತಾಳೆಗರಿಗಳಿಂದ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಿಂದ, ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ಅದೇ ರೀತಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಳಿಯಲು ಇರುವ ಪ್ರಮುಖ ಪುರಾವೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ.

1. ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮೊದಲ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಆಧಾರವೆಂದರೆ ‘ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ’ ಇದು ಕದಂಬ ಅರಸ ಕಾಕುತ್ಸವರ್ಮ ಹೊರಡಿಸಿದ ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಶ 450

2. ಕ್ರಿ.ಪೂ 3ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಮಹಾಭಾರತದ ಭೀಷ್ಮ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ (6ನೇ ಪರ್ವ) ಹಾಗೂ ಸಭಾಪರ್ವದಲ್ಲಿ ‘ಕರ್ಣಾಟಾ’ ಎಂಬ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

3. ಕ್ರಿ.ಪೂ 3ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧಭಿಕ್ಷುಗಳು ಬನವಾಸಿಯ ಮಹಿಷ ನಾಡಿಗೆ (ಮೈಸೂರು) ಬಂದರೆಂದು ಬೌಂದ್ಧಗ್ರಂಥ ಮಹಾವಂಶದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

4. ಕ್ರಿ.ಪೂ 3ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಲಾದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಗೋಂಡ ‘ಇಸಿಲ್’ ಎಂಬ ಪದವು ‘ಎಸಿಲ್(ತಮಿಳಿನ ಎಯಿಲ್) ಎಂಬ ಪದದ ರೂಪವೇ ಕನ್ನಡದ ‘ಇಸಿಲ್’ ಎಂಬ ಪದವಾಗಿದೆ. ಇಸಿಲ ಎಂದರೆ ಕೋಟೆ/ಊರು ಎಂದರ್ಥ. ಈ ಪದ ಕನ್ನಡದೆಂದು ಡಿ.ಎಲ್ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.